Μαμά.. Δεν θέλω να πεθάνεις ποτέ.. μου είπε και τα ματάκια του γέμισαν με δάκρυα… Δεν θέλω ούτε γιαγιά να γίνεις… Δεν θέλω να με αφήσεις… Ποτέ.. Ποτέ να μην με αφήσεις.. Σε παρακαλώ…. Και ποτέ να μην γίνεις γιαγιά… Και ποτέ να μην έχεις άσπρες τρίχες στα μαλλιά σου!
Και αυτή είναι η πιο δύσκολη στιγμή. Η στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον φόβο του θανάτου.
Ένας αναπόφευκτος φόβος, ένας φυσιολογικός φόβος, τον οποίο δεν πρέπει να κοροϊδέψουμε όταν τον ακούσουμε από τα παιδιά μας, τον οποίο δεν πρέπει να υποκριθούμε πως δεν ακούσαμε και δεν πρέπει να μας κάνει να πανικοβληθούμε.
Θυμηθείτε ότι για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα παιδιά μας, πρέπει να είμαστε καλά εμείς, να διατηρούμε την ψυχραιμία μας και να έχουμε υπομονή για να ακούμε τις απορίες τους, τους φόβους τους, χωρίς να τα κατακρίνουμε.
Η αλήθεια όμως είναι πως ο θάνατος είναι κάτι που φοβίζει και εμάς τους ίδιους. Το άγχος του θανάτου, η απώλεια, το πένθος, είναι καταστάσεις που φοβίζουν και εμάς.
Φανταστείτε λοιπόν πόσο μπορεί να πανικοβάλλει ένα μικρό παιδί η απώλεια. Και αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς τα παιδιά μας έρχονται σε επαφή με τον θάνατο από πολύ μικρή ηλικία, καθώς μπορεί να δούνε στην τηλεόραση, στον δρόμο ένα σκοτωμένο ζωάκι, ή να διαβάσουνε σε ένα παραμύθι για την πριγκίπισσα που πέθανε.
Ο θάνατος λοιπόν είναι ένα κομμάτι που δεν τους είναι άγνωστο. Απλά μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν το είχαν συνειδητοποιήσει, δεν τους προκαλούσε συναισθήματα όπως άγχος, φόβο, φόβο ότι οι γονείς τους θα τα εγκαταλείψουν και θα μείνουν μόνα τους, φόβο ότι δεν θα έχουν κάποιον να τα αγαπάει και να τα φροντίζει.
Έτσι λοιπόν τα παιδιά μας έρχονται μπροστά μας και ζητάνε την επιβεβαίωσή μας ότι δεν θα πεθάνουμε για να νιώσουν ασφάλεια.
Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Να τους πούμε ότι δεν θα πεθάνουμε ποτέ; Να τους πούμε ότι πάντα θα είμαστε εκεί γι’ αυτά;
Η απάντησή μας στα παιδιά ποικίλλει και διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του κάθε παιδιού. Αυτό που πρέπει να έχουμε όμως όλοι στο μυαλό μας είναι ότι δεν πρέπει να πούμε ψέματα στα παιδιά μας. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Με όλες τις δυσκολίες που έχει η ειλικρίνεια.
- Μην χρησιμοποιήσετε λέξεις όπως «έφυγε, ξεκουράζεται, αναπαύεται» γιατί μπορεί να μπερδέψετε το παιδί και να του προκαλέσετε μεγαλύτερη σύγχυση. Επιλέξτε την ειλικρίνεια.
- Μιλήστε του τρυφερά, με ήρεμη φωνή, χαϊδεύοντάς το και κάνοντάς το να νιώσει ηρεμία και ασφάλεια.
- Μιλήστε στο παιδί με απλά λόγια για τον κύκλο της ζωής… Βοηθήστε το να καταλάβει πως όταν κάποιος έχει μεγαλώσει έχει απολαύσει πολλά πράγματα στη ζωή του, έχει χαρεί στιγμές της ζωής του με αυτούς που αγάπησε και που αγαπά και πως αν αυτός ο άνθρωπος δεν είναι πια μαζί μας και πεθάνει, πρέπει να τον έχουμε πάντα στο μυαλό μας και στην καρδιά μας. Δεν σημαίνει ότι θα τον ξεχάσουμε..
- Εξηγήστε του ότι όταν κάποιος πεθαίνει, δεν σημαίνει ότι φεύγει από το μυαλό και από την καρδιά μας, απλά δεν τον βλέπουμε.. Μπορούμε να τον ονειρευτούμε, μπορούμε να τον σκεφτούμε, χωρίς να χρειάζεται να τον βλέπουμε κάθε μέρα.. Και φυσικά μπορούμε να τον αγαπάμε..
- Μην πείτε στο παιδί ότι δεν θα πεθάνετε ποτέ.. Εστιάστε στο τώρα και ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται πως αν ασπρίσουν τα μαλλιά σας θα φύγετε από κοντά του, γιατί το αγαπάτε.
- Δώστε την ασφάλεια που έχει ανάγκη το παιδί σας για να διαχειριστεί τον φόβο, κάνοντας το να νιώσει ότι έχει δίπλα του ανθρώπους που το αγαπάνε και απενοχοποιήστε την έννοια του θανάτου.
Ποτέ δεν είναι εύκολο να μιλάμε στα παιδιά μας για πράγματα που μας στενοχωρούν και που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση. Η αλήθεια όμως είναι ότι όσο τα παιδιά μας θα μεγαλώνουν οι φορές που θα νιώθουμε αμήχανα μάλλον θα αυξάνονται, όπως θα αυξάνονται αντίστοιχα και οι απορίες τους.
- Για το άρθρο αυτό υπήρξαν πολλές αφορμές. Η πρώτη αφορμή όμως ήταν η Μαρία. Η Μαρία μου απέδειξε ότι αυθόρμητα, χωρίς καμία συζήτηση μαζί μου, όχι μόνο διαχειρίστηκε εξαιρετικά τον φόβο που είχε η μικρή της για την απώλεια, αλλά μου σύστησε και ένα εξαιρετικό βιβλίο, το οποίο μπορεί να βοηθήσει για να μιλήσετε στα παιδιά σας για την απώλεια. Σε ευχαριστώ, Μαρία, για την εξαιρετική σύσταση. Μου αρέσει πάντα να απολαμβάνω τις συμβουλές και τις συστάσεις σας. Το βιβλίο το έχει γράψει η Αλεξία Βερνίκου και ο τίτλος του είναι «Μέχρι τον ουρανό και πίσω», από τις εκδόσεις Ίκαρος.
- Μην διστάζετε να μας στέλνετε τους προβληματισμούς σας για θέματα που θέλετε να αναλύσω και να συζητήσουμε. Περιμένω με ανυπομονησία τις προτάσεις σας.
- «Μαμά, εγώ πρώτος.. Πρώτος εγώ, μου είπε ο Μάριος και έσπρωξε τον αδελφό του για να πιει εκείνος πρώτος γάλα…» Το επόμενό μου άρθρο ετοιμάζεται…
- Θυμηθείτε να δίνετε αξία στον εαυτό σας… Γιατί αν δεν του δώσετε εσείς, δεν θα σας δώσει κανένας την αξία που σας αρμόζει!