Η σημαντική θέση της προγεστερόνης αφενός στη ρύθμιση του εμμηνορρυσιακού κύκλου, αφετέρου στην ομαλή πρόοδο της κύησης έχει επιβεβαιωθεί από τις επιστημονικές παρατηρήσεις.
Στην ορμόνη αυτή δόθηκε το όνομα προγεστερόνη το μακρινό 1930. Το όνομα αυτό προέρχεται από τις λέξεις pro και gestare. Σε ελεύθερη μετάφραση το όνομα της ορμόνης αυτής περιγράφει την ουσία, η οποία επικουρεί την κύηση. Επομένως από την ετυμολογία του ονόματος «προγεστερόνη» και μόνο, φαίνεται ο σημαντικός της ρόλος στην εγκυμοσύνη.
Καταρχήν η προγεστερόνη, της οποία τα επίπεδα κορυφώνονται περίπου επτά ημέρες πριν την έλευση του κύκλου και στην συνέχεια πέφτουν, προετοιμάζει το ενδομήτριο, δηλαδή τον ιστό, που καλύπτει την κοιλότητα της μήτρας, κατάλληλα, ώστε το έμβρυο, που θα προκύψει από τη γονιμοποίηση του ωαρίου, να βρει «πρόσφορο έδαφος», για να εμφυτευθεί.
Η δράση όμως της προγεστερόνης εκτείνεται και μετά από αυτήν καθεαυτήν την εμφύτευση του ωαρίου. Στα πρώτα στάδια της κύησης, η προγεστερόνη παράγεται από τις ωοθήκες και επικουρεί τόσο τη δημιουργία, όσο και τη διατήρηση ενός μίκρο-περιβάλλοντος στην κοιλότητα της μήτρας, το οποίο έχει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ώστε να συντηρήσει την ανάπτυξη του εμφυτευμένου εμβρύου. Τα επίπεδα της προγεστερόνης παρουσιάζουν δραματική άνοδο μετά από την 8η με 10η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Η άνοδος των επιπέδων αυτών σχετίζεται με την έναρξη της παραγωγής της προγεστερόνης από τον πλακούντα. Μάλιστα τα επίπεδα της προγεστερόνης παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερη άνοδο, αν η κύηση είναι πολύδυμη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η δράση της προγεστερόνης συνεχίζεται σε όλη την εγκυμοσύνη.
Επομένως, η ευεργετική δράση της προγεστερόνης σε ό,τι αφορά την εγκυμοσύνη είναι δεδομένη. Ήταν συνεπώς θέμα χρόνου να διερευνηθεί η ενδεχόμενη χρησιμότητα της χορήγησης προγεστερόνης σε περιπτώσεις κυήσεων, οι οποίες εμφανίζουν δυσχέρειες.
Στις μέρες μας γίνεται εκτενής χρήση της προγεστερόνης στα πλαίσια πρωτοκόλλων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Σε γυναίκες, οι οποίες ακολουθούν θεραπεία υπογονιμότητας, η προγεστερόνη χορηγείται τόσο πριν από τη σπερματέγχυση ή την εμβρυομεταφορά, ώστε να προετοιμαστεί το ενδομήτριο, όσο και μετά από τη σπερματέγχυση ή την εμβρυομεταφορά, με σκοπό την αύξηση των πιθανοτήτων εμφύτευσης του εμβρύου.
Η προγεστερόνη εξάλλου χορηγείται συχνά σε περιπτώσεις επαπειλούμενης αποβολής, δηλαδή, όταν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης εμφανίζεται κολπική αιμόρροια. Σύμφωνα με το θεωρητικό υπόβαθρο, πάνω στο οποίο βασίζεται οι χορήγηση της προγεστερόνης στις περιπτώσεις αυτές, υπάρχει το ενδεχόμενο η παραγωγή προγεστερόνης από τις ωοθήκες κατά τα πρώτα στάδια της κύησης να είναι ανεπαρκής. Έτσι χρειάζεται η χορήγηση συμπληρώματος της ορμόνης αυτής, προκειμένου το περιβάλλον της μήτρας να κατασταθεί ικανό να διατηρήσει την ανάπτυξη του εμφυτευμένου εμβρύου. Η χρησιμότητα της χορήγησης προγεστερόνης σε επαπειλούμενες αποβολές δεν απολαμβάνει την καθολική αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας, καθότι οι διάφορες μελέτες επί του θέματος έχουν δώσει ανάμεικτα αποτελέσματα. Είναι εξάλλου αποδεδειγμένο, πως η πλειοψηφία των αποβολών πρώτου τριμήνου σχετίζεται με χρωμοσωμικές ανωμαλίες του εμβρύου, η οποίες φυσικά δεν επηρεάζονται από τη χορήγηση προγεστερόνης. Τελικά το σκεπτικό πίσω από τη χορήγηση προγεστερόνης σε περιπτώσεις επαπειλούμενης αποβολής βασίζεται εν πολλοίς στη λογική «καλό μπορεί να κάνει, κακό δεν κάνει».
Κατά τη διάρκεια της κύησης η προγεστερόνη δεν χορηγείται μόνο κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις, στις οποίες η χορήγησή της μπορεί να αποδειχθεί επωφελής και κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για εγκυμοσύνες, στις οποίες παρουσιάζονται πρόδρομα σημεία πρόωρου τοκετού. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν, πως η χορήγηση προγεστερόνης δια της κολπικής οδού μπορεί να παρατείνει την κύηση σε γυναίκες, που έχουν αυξημένες πιθανότητες να γεννήσουν πρόωρα. Έτσι περιορίζεται κατά το δυνατόν η παθολογία του νεογνού, που συνδέεται με την προωρότητα. Η κολπική χορήγηση προγεστερόνης συστήνεται σε γυναίκες με ιστορικό πρόωρου τοκετού σε προηγούμενη κύηση ή σε αυτές, που κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο παρουσιάζουν μικρό μήκος τραχήλου ή εμφανίζουν πρόωρες συσπάσεις της μήτρας. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις πρόωρες συσπάσεις της μήτρας, φαίνεται πως η προγεστερόνη έχει συνεργική δράση με φάρμακα, τα οποία χορηγούνται για αναστολή των συσπάσεων αυτών.
Στην αγορά σήμερα κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα, τα οποία περιέχουν προγεστερόνη και χορηγούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα σκευάσματα αυτά έχουν τη μορφή δισκίων, κολπικής γέλης ή ενέσιμου διαλύματος. Η χορήγηση της προγεστερόνης κατά τη διάρκεια της κύησης έχει ιστορία πολλών ετών και δεν έχει συνδεθεί με ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες θα οδηγούσαν σε περιορισμό της χρήσης της. Η απουσία ανεπιθύμητων ενεργειών είναι κατά κάποιον τρόπο αναμενόμενη, διότι η προγεστερόνη παράγεται ούτως ή άλλως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από τον ίδιο τον οργανισμό.
Η προγεστερόνη λοιπόν χορηγείται συχνά κατά τη διάρκεια της κύησης, όταν υπάρχουν σημεία, τα οποία υποδηλώνουν δυσχέρειες στην εξέλιξή της.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Μπορείτε να διαβάσετε κι άλλα άρθρα του Δρ Λυγνού στην προσωπική του σελίδα.