Ο όρος ”κατάθλιψη” σήμερα, αναφέρεται σε ένα συνεχές, στη μια άκρη του οποίου τοποθετείται το φυσιολογικό συναίσθημα της θλίψης που όλοι μας βιώνουμε κατά περιόδους στη ζωή μας, ενώ στην άλλη άκρη του συνεχούς τοποθετείται η σοβαρή ψυχική διαταραχή που έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου. Το άτομο το οποίο διακατέχεται από καταθλιπτική διάθεση, μπορεί να εμφανίσει τάση για κλάμα, αλλά και αδυναμία να απολαύσει και να χαρεί με δραστηριότητες που σε άλλες φάσεις της ζωής του προκαλούσαν αυτά τα συναισθήματα. Όταν η θλίψη ξεπεράσει τα φυσιολογικά επίπεδα, η διαταραχή πλέον επηρεάζει εκτός από το συναίσθημα και άλλα επίπεδα λειτουργίας του ατόμου. Στο γνωσιακό επίπεδο, η σκέψη χαρακτηρίζεται από απαισιοδοξία και αρνητισμό, ενώ παρουσιάζεται διαταραχή και στη συγκέντρωση. Στο επίπεδο της συμπεριφοράς, το άτομο αρχίζει να παραμελεί τον εαυτό του, καθώς και τις επαγγελματικές και κοινωνικές του υποχρεώσεις και δραστηριότητες.
Η μουσικοθεραπεία έχει οριστεί ως μια διαπροσωπική διαδικασία κατά την οποία ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τη μουσική και όλες τις πλευρές της για να βοηθήσει τους ασθενείς να βελτιώσουν, να αποκαταστήσουν ή να διατηρήσουν την υγεία τους. Η μουσικοθεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη μουσικοθεραπεία παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Γενικά, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν είτε ως ‘’ενεργητικές’’, στις οποίες οι συμμετέχοντες δημιουργούν, αυτοσχεδιάζουν ή συνθέτουν μουσική, είτε ως ‘’δεκτικές’’, με σημαντικότερη τη μουσική ακρόαση.
Οι ενεργητικές τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν οι συμμετέχοντες δυσκολεύονται στην έκφραση των συναισθημάτων τους. Ο θεραπευτής εφαρμόζει τις ενεργητικές τεχνικές με στόχο να επικοινωνήσει με τον ασθενή σε έναν αυτοσχέδιο διάλογο, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για τη συναισθηματική του συνειδητοποίηση και επίγνωση. Από την άλλη, οι δεκτικές τεχνικές μουσικοθεραπείας βασίζονται στο ότι διαφορετικά είδη μουσικών ερεθισμάτων προκαλούν άμεσα σωματικές και συναισθηματικές μεταβολές, όπως η χαλάρωση. Αυτές οι τεχνικές μουσικοθεραπείας μπορεί να συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στη μείωση του στρες και στη διαχείριση του πόνου. Στις περισσότερες μουσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις χρησιμοποιείται συνδυασμός διαφορετικών τεχνικών.
Στη μουσικοθεραπεία, ο θεραπευτής φέρνει τη δική του μουσική γνώση και εμπειρία στη συνάντηση ακούγοντας προσεκτικά και ταιριάζοντας τα μουσικά συστατικά των αυτοσχεδιαστικών ήχων που παράγει ο ασθενής. Για παράδειγμα, ο θεραπευτής μπορεί να δημιουργήσει αγωνία ή να παρακινήσει το θεραπευόμενο να συμμετέχει στη σχέση, παίζοντας μια γραμμή μπάσου ή μια αρμονική ακολουθία. Συχνά κατά τη διάρκεια της συνάντησης προκύπτουν στιγμές όπου το παίξιμο των δυο μουσικών συγχρονίζεται, για παράδειγμα όταν οι συμμετέχοντες αυθόρμητα συγκλίνουν σε ένα μουσικό μοτίβο ή όταν ασυνείδητα γνωρίζουν πότε να σταματήσουν ή πώς να συνεχίσουν. Όταν επιτυγχάνεται μια ικανοποιητική αισθητική εμπειρία, κατά τη διάρκεια του ταυτόχρονου μουσικού αυτοσχεδιασμού, παρέχεται η δυνατότητα όχι μόνο για συναισθηματική αποφόρτιση αλλά και για ανάπτυξη της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου ακόμη και όταν η μουσική δεν χρησιμοποιείται ως εφαλτήριο για συζήτηση. Η αισθητική πορεία της μουσικής οδηγεί τους θεραπευόμενους να πειραματιστούν με διαφορετικούς τρόπους συμπεριφοράς απέναντι στους άλλους, μετασχηματίζοντας έτσι και τη συναισθηματική τους εμπειρία. Η φυσική- σωματική διάσταση της μουσικοθεραπείας αφορά την οργανωμένη σωματική κινητοποίηση , αφού πολλές μουσικές δραστηριότητες, όπως το παίξιμο πολλών μουσικών οργάνων, απαιτεί συγχρονισμένη σωματική δραστηριότητα. Η σωματική κινητοποίηση συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Μέσα από τη συμμετοχή, το άτομο βιώνει με διαφορετικό τρόπο τον ίδιο του τον εαυτό και αισθάνεται ότι αποτελεί μέρος σε κάτι που ξεπερνά τον εαυτό του, εδώ και τώρα.
Η μουσική από τη φύση μας παρασύρει και μπορεί να ευοδώσει τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες που ενισχύουν τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η έμφυτη ικανότητα των ανθρώπων για επικοινωνία μέσω της μουσικής αποτελεί τη βάση της μουσικοθεραπείας. Μέσα από τις κοινές μουσικές εμπειρίες βιώνουμε τη δέσμευση και έναν τρόπο αλληλεπίδρασης με τους συνανθρώπους μας, που διαφέρει σημαντικά από τη λεκτική επικοινωνία.