Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρού μεγέθους αδένας, που εντοπίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του λαιμού και έχει σχήμα πεταλούδας.
Αποτελείται από δύο λοβούς (τα «φτερά της πεταλούδας»), οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με το λεγόμενο ισθμό (βλ. εικόνα).
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τις ορμόνες θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη (Τ4), τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την καλσιτονίνη, οι οποίες περιέχουν ιώδιο.
Οι Τ3 και Τ4 αυξάνουν αυτό, που ονομάζεται «βασικός μεταβολισμός», δηλαδή – θα μπορούσε να πει κανείς – αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας από το σώμα μας.
Οι ορμόνες Τ3 και Τ4 εκκρίνονται από το θυρεοειδή αδένα κατόπιν ορμονικού ερεθίσματος από την ορμόνη TSH. Η ορμόνη αυτή εκκρίνεται από μία εξειδικευμένη περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υπόφυση. Η έκκριση της TSH από την έκκριση της ορμόνης TRH από μία άλλη ειδική περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υποθάλαμος. Η TRH εκκρίνεται, όταν τα επίπεδα των Τ3 και Τ4 είναι χαμηλά (βλ. εικόνα)
Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός;
Μιλάμε για υποθυρεοειδισμό, όταν ο θυρεοειδής δεν παράγει ορμόνες σε επαρκείς ποσότητες. Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην «υπολειτουργία» του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος δεν παράγει επαρκείς ποσότητες Τ3 και Τ4.
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα κόπωσης
- Αίσθημα κρύου
- Διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης
- Δυσκοιλιότητα
- Δυσπεψία
- Πρόσληψη βάρους, που δεν δικαιολογείται από την πρόσληψη τροφής
- Διαταραχές της έμμηνου ρύσης
- Ξηροδερμία
- Απώλεια μαλλιών
- Βραδυκαρδία
- Κράμπες
Η θυρεοειδίτις του Hashimoto με λίγα λόγια
Η Θυρεοειδίτις του Hashimoto είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, που προσβάλλει το θυρεοειδή.
«Αυτοάνοσες» παθολογίες ονομάζονται αυτές, που προκαλούνται από δυσλειτουργία του «αμυντικού» συστήματος του οργανισμού, το οποίο ονομάζεται ανοσοποιητικό σύστημα. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει κύτταρα, αλλά και δομές, η λειτουργία των οποίων είναι η προστασία του οργανισμού από βλαπτικούς παράγοντες, όπως είναι οι ιοί και τα παθογόνα μικρόβια. Στα αυτοάνοσα νοσήματα το ανοσοποιητικό σύστημα «στρέφεται» κατά του ίδιου του οργανισμού βλάπτοντας τις δομές και τα όργανά του.
Στην περίπτωση της Θυρεοειδίτιδας του Hashimoto το «όργανο – στόχος» του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ο Θυρεοειδής Αδένας.
Αυτή καθαυτή η εγκυμοσύνη αυξάνει πιθανότητες εμφάνισης Θυρεοειδίτιδας του Hashimoto;
Ο τρόπος λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος είναι γνωστό, πως κατά την εγκυμοσύνη ελαφρώς μεταβάλλεται.
Έχει υποτεθεί – χωρίς όμως να έχει προς το παρόν επαρκώς τεκμηριωθεί – πως ενδέχεται η Θυρεοειδίτις του Hashimoto να εμφανίζεται κατά την κύηση σε συγκεκριμένες γυναίκες, οι οποίες έχουν κάποιου είδους προδιάθεση.
Το μόνο αίτιο εμφάνισης υποθυρεοειδισμού κατά την εγκυμοσύνη είναι η Θυρεοειδίτις του Hashimoto;
Έχει υπολογιστεί, πως το ποσοστό των περιπτώσεων υποθυρεοειδισμού, που εμφανίζεται κατά την κύηση και συνδέεται με τη Θυρεοειδίτιδα του Hashimoto αντιστοιχεί στο περίπου 90% του συνόλου των καταγεγραμμένων περιστατικών.
Υπάρχουν όμως και άλλα πιο «σπάνια» αίτια εμφάνισης υποθυρεοειδισμού κατά την κύηση:
- Η ανεπαρκής πρόσληψη ιωδίου από τη διατροφή (το στοιχείο αυτό είναι απαραίτητο για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών, αλλά η έλλειψη αυτή είναι μάλλον ασυνήθης στον αναπτυγμένο τουλάχιστον κόσμο)
- Η θυρεοειδεκτομή (η χειρουργική αφαίρεση του αδένα για ιατρικούς λόγους)
- Η ιατρογενής καταστροφή του θυρεοειδούς αδένα δια της χορήγησης ραδιενεργού ιωδίου (στα πλαίσια θεραπείας για καρκίνο του θυρεοειδούς)
Πόσο συχνά εμφανίζεται υποθυρεοειδισμός στην εγκυμοσύνη;
Ο υποθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται, όπως είπαμε από την ανεπαρκή παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες του οργανισμού. Στην εγκυμοσύνη όμως οι ανάγκες της γυναίκας σε ό,τι αφορά τις ορμόνες αυτές είναι αυξημένες.
Έτσι θα πρέπει να διακρίνουμε δύο «είδη» υποθυρεοειδισμού στην κύηση:
- Τον «πραγματικό» υποθυρεοειδισμό
- Τον υποκλινικό υποθυρεοειδισμό
Ο «πραγματικός» υποθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από την ανεπαρκή παραγωγή ορμονών και εκτός κύησης και φαίνεται πως επιπλέκει το 0,2% με 0,3% του συνόλου των κυήσεων.
Ο θυρεοειδής των γυναικών, που εμφανίζουν «υποκλινικό» υποθυρεοειδισμό είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού εκτός κύησης, όμως αδυνατεί να αυξήσει την παραγωγή ορμονών στα επίπεδα, που η εγκυμοσύνη «απαιτεί».
Το ποσοστό του «υποκλινικού» υποθυρεοειδισμού ανέρχεται στο 2% με 3% του συνόλου των κυήσεων.
Όταν μια γυναίκα εμφανίζει στην κύηση «υποκλινικό» υποθυρεοειδισμό, τα μεν επίπεδα Τ3 και Τ4 στο αίμα της γυναίκας καταγράφονται ως «εντός των φυσιολογικών ορίων», αλλά η ορμόνη, που προάγει την παραγωγή των ορμονών αυτών από το θυρεοειδή, δηλαδή της TSH καταγράφονται ως υψηλότερα του επιθυμητού.
Τα υψηλότερα αυτά επίπεδα της TSH καταδεικνύουν, πως ενδεχομένως, ο θυρεοειδής, προκειμένου να παράγει τις απαραίτητες ποσότητες ορμονών, χρειάζεται πιο «ισχυρό» ερέθισμα. Υπό μίαν έννοια θα μπορούσε να ειπωθεί, πως ο θυρεοειδής είναι «τεμπέλης» και «ζορίζεται» να ικανοποιήσει τις ανάγκες του οργανισμού σε Τ3 και Τ4.
Πώς διαγιγνώσκεται ο υποθυρεοειδισμός κατά την κύηση;
Τα συμπτώματα αυτά δεν διαφέρουν ουσιαστικά από τα αντίστοιχα, που αναφέρει η μη έγκυος γυναίκα.
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε, πως τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, όπως δυσκοιλιότητα, κράμπες και κόπωση είναι εξαιρετικά συνηθισμένα σε οποιαδήποτε εγκυμοσύνη. Συνεπώς, το ιστορικό της εγκύου από μόνο του δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη υποθυρεοειδισμού.
Το μόνο αξιόπιστο μέσο διάγνωσης της παθολογίας αυτής είναι οι εξειδικευμένες για τη λειτουργία του αδένα εργαστηριακές εξετάσεις. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα επίπεδα της TSH, καθώς και τα επίπεδα των ορμονών, που ο ίδιος ο θυρεοειδής παράγει.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της κύησης, που συνδέονται με τον υποθυρεοειδισμό;
Ο υποθυρεοειδισμός κατά τη διάρκεια της κύησης αυξάνει τον κίνδυνο για:
- Υπέρταση κύησης
- Αναιμία
- Προεκλαμψία
- Αιμορραγία μετά από τον τοκετό
- Διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας
Υπάρχει ενδεχόμενο ο υποθυρεοειδισμός να προκαλέσει προβλήματα στο μωρό;
Ο υποθυρεοειδισμός έχει συνδεθεί με:
- Πρόωρο τοκετού
- Γέννηση λιποβαρούς νεογνού
- Αποκόλληση του πλακούντα
- Νευρολογικές διαταραχές του μωρού
Πώς ο υποθυρεοειδισμός συνδέεται με την πρόκληση διαταραχών του νευρικού συστήματος του μωρού;
Οι ορμόνες του θυρεοειδούς είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου.
Βέβαια οι ορμόνες αυτές δεν παράγονται μόνο από το θυρεοειδή της μητέρας, αλλά και από τον αδένα του εμβρύου. Ο εμβρυϊκός αδένας όμως είναι σε θέση να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες του εμβρύου μόνον αφού συμπληρωθούν 12 εβδομάδες κύησης. Μέχρι τότε οι ανάγκες αυτές καλύπτονται αποκλειστικά από το θυρεοειδή της μητέρας.
Έτσι έχει παρατηρηθεί πως μωρά, που γεννιούνται από μητέρες, που εμφάνισαν στην κύηση υποθυρεοειδισμό, ενδέχεται να παρουσιάσουν:
- Χαμηλότερο του μέσου όρου διανοητικό πηλίκο (IQ)
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Καθυστέρηση στην κινητική τους ανάπτυξη
Η επιδείνωση της νευρολογικής κατάστασης του μωρού μάλιστα, φαίνεται πως είναι ανάλογη της βαρύτητας του υποθυρεοειδισμού, που η μητέρα του εμφάνιση, όσο ήταν έγκυος.
Τα μωρά μαμάδων με «υποκλινικό» υποθυρεοειδισμό φαίνεται να είναι μεν «ηπιότερη», αλλά ακόμα και αυτά δεν αποκλείεται να παρουσιάσουν κάποιου βαθμού καθυστέρηση στην νευροκινητική τους ανάπτυξη.
Αν όμως χορηγηθεί στην κυοφορούσα η ενδεδειγμένη θεραπεία εγκαίρως, τότε η πιθανότητα εμφάνισης τέτοιου είδους προβλημάτων στο μωρό μειώνεται στα επίπεδα, που καταγράφονται μεταξύ των γυναικών, που δεν παρουσιάζουν υποθυρεοειδισμό.
Επομένως, συστήνεται η έγκυος να υποβάλλεται στο σχετικό εργαστηριακό έλεγχο το νωρίτερο δυνατό.
Πώς αντιμετωπίζεται ο υποθυρεοειδισμός στην κύηση;
Η θεραπεία του υποθυρεοειδισμού στην εγκυμοσύνη είναι η ίδια με αυτήν, που χορηγείται και εκτός κύησης. Πρόκειται για τη λεγόμενη θεραπεία υποκατάστασης.
Στην έγκυο χορηγείται από του στόματος υπό τη μορφή δισκίων η απαραίτητη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών, ώστε να «υποστηριχθεί» η ανεπαρκής παραγωγή του θυρεοειδούς.
Η χορήγηση των ορμονών αυτών δεν συνδέεται με κινδύνους για το έμβρυο, αφού δεν διαφέρουν από τις ορμόνες, που ο ίδιος ο θυρεοειδής παράγει.
Φυσικά, δεν παραλείπουμε να ελέγχουμε τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα της γυναίκας, αλλά και τις TSH, ώστε η χορηγούμενη από του στόματος δόση των ορμονών, να αναπροσαρμόζεται αναλόγως.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!